Ayna Evresi

Çevirmen: Deniz GENCEL | Editör: Nursel Deniz AMANAT | Son Okuma: Ömer Faruk TÜRKAN

“Ayna evresi”, bebeklerin ve küçük yaştaki çocukların aynadaki yansımalarını algılamaya başladıkları zaman aralığını ifade eder. Araştırmalar, bebeklerin çok erken bir dönemden itibaren kendilerinin ve başkalarının aynadaki yansımalarından oldukça etkilendiklerini fakat yaklaşık 15 ila 18 aylık oluncaya kadar aynada gördüklerinin kendi bedenlerinin yansıması olduğunu henüz fark etmeye başlamadıklarını göstermiştir. Psikolojide, ayna evresinin kimlik oluşumundaki önemi hakkında birçok tartışma süregelmiştir.

1936 yılında psikolog Jacques Lacan, ayna evresinin bebeğin 6 ila 18 aylık gelişiminin bir parçası olduğunu öne sürmüştür. 1950’lerin başında ise Lacan’ın ayna evresi kavramı ufak bir değişime uğramıştır. Artık ayna evresi, bebeğin yaşamındaki bir dönem olarak değil, kalıcı kimlik yapısını temsil eden bir kavram olarak görülüyordu. Lacan, kişinin yansımasını kavramasının ve bunu işlemesinin kimlik gelişiminde kritik bir rol üstlendiğini düşünüyordu.

Lacan 1953’te şöyle yazmıştır: “Ayna evresi benim iki değer atfettiğim bir olgudur. İlk olarak, çocuğun zihinsel gelişiminde önemli bir dönüm noktasına sahip olduğundan tarihsel bir değeri vardır. İkinci olarak ise ayna evresi, kişi ile kimlik kavramı arasındaki temel bağlantıyı temsil eder.”

Lacan’ın ayna evresi kavramı, psikolog Henri Wallon’un daha önceki çalışmalarından büyük ölçüde etkilenmiştir. Wallon, bebeklik dönemindeki bir insanın ve şempanzenin, aynadaki yansımalarını yaklaşık altı aylık olduklarında algılayabildiklerini belirtmiştir. Şempanzeler bu keşfe olan ilgilerini hızla yitirirken, bebekler genellikle daha yoğun ilgi göstermekte ve vücutları ile yansımaları arasındaki ilişkiyi çözmek adına daha fazla zaman ve çaba harcamaktadırlar.

Diğer birçok psikolog, kişinin aynadaki yansımasını tanımasının ve bunu işlemesinin kimlik gelişiminde kritik bir rolü olduğu fikrine karşı çıkmıştır. 1988’de Raymond Tallis, Lacan’ın teorisinin hatalı olduğunu çünkü bu teoriye göre doğuştan görme engelli insanların benlik kavramından bihaber olacağını ve topluma katkıda bulunamayacağını iddia ettiği bir makale kaleme almıştır.

Kaynakça:

CommonLit Staff. (2014). Mirror Stage. CommonLit. Retrieved December 27, 2022, from https://www.commonlit.org/en/texts/mirror-stage.